شاری خوێ: گەوهەری کوردستان بە سەرچاوەی نەمەکەوە
شاری خوێ، کە بە فارسی بە “نەمەک” ناسراوە، یەکێک لە شارە سەرنجڕاکێشەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستانە کە لە نزیکی شاری سەڵماس لە پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا کەوتووە. ناوی ئەم شارە لە وشەی کوردی “خوێ” (بە واتای نەمەک) وەرگیراوە، کە ئاماژەیە بۆ کانیگاکانی زۆری خوێ کە سەرچاوەیەکی سروشتی گرنگی ناوچەکەن. ئەم ناوە کوردییە نەک تەنها ناسنامەی شارەکە دیاری دەکات، بەڵکو مێژوویەکی دەوڵەمەندی کلتوری و سروشتیش نیشان دەدات.
شاخی ئاورین: تاجی سەر شاری خوێ
یەکێک لە دیارترین شوێنەکانی نزیک شاری خوێ، شاخی ئاورینە کە ناوەکەی لە وشەی کوردی “ئاور” (ئاگر) سەرچاوە دەگرێت. ئەم شاخە بە بەرزی و سروشتە سەرنجڕاکێشەکەی وەک نیشانەیەکی گرنگی ناوچەکە دەناسرێت. ئاورین تەنها شاخێک نییە، بەڵکو بەشێکە لە زنجیرە چیاکانی زاگرۆس کە بە درێژایی کوردستان درێژ دەبێتەوە و سەرچاوەیەکی گرنگی گەشتیاری و لێکۆڵینەوەی سروشتییە.
کلتوری کوردی و شوێنەوارەکان
شاری خوێ و دەوروبەری دەوڵەمەندن بە ناوە کوردییەکان و شوێنەوارە مێژووییەکان. بۆ نموونە، ناوەکانی وەک “زەری چەمێ” لە ناوچە کوردنشینەکان ئاماژەن بۆ مێژوویەکی کۆن کە بۆ ١٢ هەزار ساڵ پێش زایین دەگەڕێتەوە، کاتێک کە شارستانیەتە کوردییەکان دەستیان بە کشتوکاڵ و ئاژەڵداری کردووە. هەروەها، شوێنە ئایینییە کۆنەکان و گوندە کوردییەکان لەم ناوچەیە بەشێکن لە میراتە کلتورییەکەی کوردستان.
هەوڵەکان بۆ گۆڕینی ناسنامە
سەرەڕای سەرنجڕاکێشی شارەکە، هەندێک هەوڵ لە لایەن دەسەڵاتە غەیرە کوردەکانەوە دراوە بۆ گۆڕینی ناوە کوردییەکان بەڵام، ناوی “خوێ” وەک نیشانەیەکی کوردی بەرگەی ئەم هەوڵانە گرتووە، چونکە ڕەگەکانی لە زمانی کوردی و مێژووی ناوچەکەدا قووڵن.
گەشتیاری و گرنگی سروشتی
خوێ بە کانیگاکانی نەمەک و دارستانە سەوزەکانی نزیک شاخی ئاورین، وەک مەککەیەک بۆ گەشتیارانی سروشتدۆست و لێکۆڵەرانی مێژوو کاردەکات. کەشوهەوای شاخاویی و سەرچاوە سروشتییەکان، وەک چەم و کانییەکان، ئەم ناوچەیە دەکەنە جێگەیەکی سەرنجڕاکێش بۆ سەردانکەران.
پێویستی پاراستنی ناسنامەی کوردی
بۆ پاراستنی ناسنامەی کوردی شاری خوێ، پێویستە زیاتر لەسەر دۆکیومێنتکردنی ناوە کوردییەکان و شوێنەوارەکان کار بکرێت. هەروەها، بڵاوکردنەوەی زانیاری لەسەر مێژوو و کلتوری ناوچەکە دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە بەرگریکردن لە هەوڵەکانی گۆڕینی ناسنامەی کوردی.
